Lezzetli yemekler yapmanın en önemli noktalarından biri de yemek yaparken kullandığınız malzemelerin kalitesidir. Mutfakta lezzet dolu yemekler yapmanın sırlarından biri de döküm tava kullanmaktır. Eğer döküm tava kullanmak konusunda çok bilgili değilseniz merak etmeyin; bu yazımızda döküm tava ile ilgili merak ettiğiniz her şeyi anlatacağız. Hazırsanız; A’dan Z’ye döküm tava rehberi başlıyor!

Mutfakta yemek yaparken ve pişirmeye hazırlık esnasında kullanılan çok çeşitli ürünler vardır. Pişirme grubuna dahil olan ürünler oldukça geniştir. Bu ürünler arasında en az tencereler kadar sık kullanılan ve mutfakların olmazsa olmazı tavalardır. Teflon tava, çelik tava, sahan, krep tavası, granit kaplama tava… Saymakla bitmez tava çeşitleri! Tava çeşitlerinden biri de, mutfağın ağır abisi olarak tanıdığımız, en lezzetli yemekleri yapmanızı sağlayan döküm tavalardır. Mutfakta geçirdiğiniz zamandan ve enerjiden tasarruf etmenizi sağlarken yemeğin lezzetine de katkıda bulunan demir döküm tavalar mutlaka sahip olmanız gereken ürünler arasında yer alır. Bugün, mutfakta bir şef olmanızı sağlayacak döküm tava ile ilgili A’dan Z’ye her şeyi anlatacağız. Hadi gelin, döküm tava nedir, faydaları nelerdir, temizliği nasıl olur gibi soruların cevabını bulalım!

Döküm Tava Nedir?

Bu tavayı tanımaya, döküm tavanın ne olduğunu anlatmak ile başlayalım. 18-19. yüzyılın ilk zamanlarında yemekler direkt olarak ateşin üstünde pişermiş. Dolaysıyla da pişiricilerin ateşe çok dayanıklı olan malzemelerden üretilmesi gerekirmiş. Böylece çelik, teflon ve demir döküm gibi malzemeler iyiden iyiye hayatımıza girmeye başlamış.

Şimdi gelelim, demir dökümün tam olarak nasıl yapıldığına! Yüksek ısıya oldukça dayanıklı olan döküm ürünler, dökme demirden oluşturuluyor. Geleneksel işçilik ile yapılan döküm tavalarda öncelikle kaliteli ham maddeler bir araya getiriliyor. Daha sonra eritme fırını içerisinde sıvı döküm demir yaklaşık 1600°C sıcaklıkta erimeye başlıyor. Ardından kum kalıplarında tavalar, tencereler şekilleniyor. Ve son olarak tencerenin yüzeyindeki pürüzler temizleniyor. Bu aşamadan sonra eşsiz bir görüşüne sahip, estetik ve işlevsel olan döküm tavalar mutfaklarımızdaki yerini alıyor!

Şimdi biraz da, neden döküm tava kullanmak gerekir, faydaları nelerdir, diğer tavalar ile ne farkı var, onun üzerinde duralım!

• Döküm tavalar, ısıyı her tarafa eşit olarak yaydığı için yemeğin her tarafının eşit bir şekilde pişmesini sağlar.
• Yüzeyine sessoning uygulaması yapılmış tavaların yüzeyi yapışmaz hale gelir. Bunun sayesinde yemeklerinizi daha az yağ ile pişirebilirsiniz.
• Döküm tavalar ısıya dayanıklı oldukları için tavaları aynı zamanda fırında da kullanabilirsiniz. Fırında lezzetli bir tavuk yemeği veya mükemmel bir kurabiye yapmak için ayrı bir kaba ihtiyaç duymazsınız.
• Kimi uzmanların söylediğine göre sağlık açısından yaralı olan demir, döküm tavalardan yemeğe karışıyor ve böylece döküm tavalar demir eksikliğine iyi geliyor.
• Döküm tavaların yapımında herhangi bir kimyasal madde kullanılmıyor. Bu yüzden kullanım esnasında bir zarar oluşmuyor.
• Döküm tavalar sadece tek bir yemek yapmak için değil çok çeşitli yemekleri yapmak için kullanılabiliyor. Böylece bu tavalar çok yönlü bir hal alıyor. Yani isterseniz içinde yumurta pişirebiliyorsunuz isterseniz lezzetli bir tavuk!
• Döküm tavalar yapısı gereği çok güçlü ürünlerdir. Böylece uzun yıllar mutfakta size eşlik etmeleri mümkündür. Diğer birçok tava gidi hızlıca eskimez.

Döküm tavaların diğer tavalardan farkı ve faydaları yukarıda bahsettiğimiz gibi! Şimdi gelin, bir de döküm tavanın bakımı nasıl olur, ona bakalım!

Döküm Tava Bakımı Nasıl Yapılır? (Seasoning)

Döküm tavanın bakımının ilk başta zor olduğunu düşünebilirsiniz. Ama aslında birkaç önemli nokta ile bu işi kolaylaştırabilirsiniz. Dökün tavaların temizliği, mutfakta kullandığınız temizlik yöntemlerinden hiçbirine benzemez. Demirin doğal yapısının bozulmaması ve tavanın uzun yıllar kullanılabilmesini sağlamak için çeşitli yöntemler kullanılması gerekir. Döküm tavayı uzun süre kullanmanızı sağlayacak yönteme “seasoning” adı verilir. Peki nedir seasoning?

Genel olarak döküm tavalar ilk alındıklarında ve doğru kullanılırsa yaklaşık 6 ayda bir iyi bir şekilde temizlenmesi, seasoning işlemi uygulanması gerekir. Demir tavanın seasoning işlemi şu şekildedir:

• Demir tava kullanılırken bilmeniz gereken en önemli şeylerden biri, yemek yaparken kullanmayacağınız hiçbir ürünü tava için de kullanmamanız gerektiği. Bu yüzden tavanın temizlenmesinde genel olarak sabun, deterjan ve benzeri ürünleri kullanmanız önerilmez.
• İlk olarak tavayı sıcak su ile yıkayın. Tavanın ıslak kalmaması önemli olduğu için yıkama işleminden hemen sonra tavanın içini havlu peçete ile kurulayın.
• Daha sonra ısıya dayanıklı bir yağ ile –Hindistan cevizi yağı, üzüm çekirdeği yağı, zeytinyağı gibi- tavanın iç kısmını yağlayın. Yine fazla yağını havlu peçete ya da pamuklu bir bez yardımıyla alın.
• Isınmış bir fırın içerisine tavayı ters şekilde koyun ve 1-1.5 saat kadar tavayı 200-220 derecede pişirin. Bu aşamada tavadan duman çıkması çok normal, merak etmeyin. :)
• Pişen tavayı fırında soğumaya bırakın ve seasoning işleminiz bitti!

Yaptığınız seasoning işlemi sayesinde tavanız daha güçlü ve sağlıklı bir hale gelir. Ayrıca bu sayede tavayı daha uzun süre kullanabilirsiniz. Bu işlem, kaplaması olmayan doğal ham döküm tavalar için geçerli olduğu için tavanızın gerçek döküm tava olduğundan emin olun. Aksi halde tavanıza ve kendinize zarar verebilirsiniz.

Günlük kullanımdan sonra döküm tava temizliği

Seasoning işlemi haricinde döküm tavayı her kullanışınızdan sonra da temizlemenin yöntemleri vardır. Her kullanımın ardından döküm tavayı şu şekilde temizleyebilirsiniz:

• Tavanızı asla soğuk su ile yıkamamaya özen göstermelisiniz. Bu yüzden ilk olarak tavayı kullandıktan sonra olabildiğince sıcak bir su ile tavayı yıkayın. Eğer tavanın yüzeyinde yemek kalıntıları varsa tahta kaşık yardımıyla tavanın yüzeyini temizleyebilirsiniz.
• Daha sonra tavanın kuruması için tavayı ocağın üzerine koyun ve tavanın kuruduğundan emin olunca tavayı ocaktan alın. Unutmayın, tavanızın paslanmaması için tavanın iyice kurumuş olması çok büyük bir önem taşır.
• Kuruma işleminden sonra son olarak tavanızı bir sonraki kullanıma hazırlamak için yağlayın. Ve tavanızı saklayacağınız yere kaldırın!

Demiz tavanın günlük temizliği ve seasoning yapımı işte bu kadar kolay!

Döküm Tavada Neler Pişirilir/Pişirilmez?

Tavanın kaplama mı yoksa ham döküm mü olduğuna göre içerisinde pişireceğiniz lezzetler farklılık gösterir. Ham döküm tavada yapılması en çok tercih edilen yemekler genelde et yemekleridir. Et yemeklerinin tadını ikiye katladığı, kalın etleri bile pişirebildiği için demir döküm tavalar bu iş için idealdir. Ayrıca fırında pişirmek istediğiniz veya sotelemek istediğiniz sebzeler için de döküm tavaları kullanabilirsiniz. Döküm tavada ağır ve eşit ısıda pişen sebzelerin tadı daha lezzetli olurken pişirmenin zahmeti de az olacağı için döküm tavalar mutfakta keyifli anlar yaşamanıza yardımcı olur. Genel olarak döküm tavada dilediğiniz her şeyi pişirebilirsiniz. Bunula birlikte döküm tavada genel olarak pişirilmesi önerilmeyen ürünlerin arasında asidik ve sulu besinler vardır. Örneğin domates, patates gibi besinleri veya sulu yemekleri döküm tavada pişirmemelisiniz.

Ham Döküm Tava ve Emaye Döküm Tavanın Farkları

Ham döküm tava ve emaye döküm tavaların farkları genel olarak şöyledir:

• Ham döküm tavaların yüzeyinde seasoning işlemi yapılmış demir bulunur. Emaye tavaların yüzeyindeyse erimiş cam kaplamalar olur. Bu da yemeğin direkt olarak demir ile temas etmemesine sebep olur.
• Emaye döküm tavalar kaplama oldukları için onları bulaşık makinesinde yıkayabilirsiniz. Temizliğinde ise sünger ve bulaşık deterjanı kullanabilirsiniz. Ham döküm tavaların temizliğinde ise sadece yağ ve su kullanmanız gerekir.
• Emaye tavalarda her türlü yemeği pişirebilirsiniz. Yiyeceklerin asidik olması ya da olmaması bir şeyi değiştirmez. Döküm tavalarda ise pişirilmemesi gereken bazı besinler vardır.
• Her ne kadar emaye tava ve ham döküm tava aynıymış gibi adlandırılsa da aslında emaye tavalar kaplama oldukları için ham döküm tavadan çok farklıdır. Ham döküm tavalar direkt olarak demir dökümken emaye döküm tavalar kaplamadır.

Döküm Tava Modelleri

Şimdi gelelim döküm tava modellerine! Döküm tavaların farklı şekillerdeki versiyonları vardır. Aralarında büyük farklar olmasa da çeşitli farkları olan döküm tavalardan istediğiniz, işinize en çok yarayacak olanı tercih edebilirsiniz!

Ham döküm tava modellerinden ilki düz tabanlı olanlardan. Çapı 26 santim olan düz tabanlı döküm tava ile dilediğiniz birçok lezzeti pişirebilirsiniz. Yüzeyinin düz olması, et mühürleme uygulaması yapmanıza yardımcı olur. Hem ocağın üzerinde hem de fırında rahatlıkla kullanılabilecek bu model mükemmel yemeklere imza atabilirsiniz. Bu modelin tabanı dümdüz olduğu için temizliği de oldukça kolaydır.

Sıradaki ürün, diğer ürünlerden farklı olarak yuvarlak değil kare ve yüzeyi ızgara biçiminde. Her ne kadar yüzeyinin ızgara biçiminde olması temizlik açısından ufak sorunlar yaratsa da ızgara yüzeyi sayesinde yemeklerin daha az yağlı olmasına yardımcı olur. Izgaraların aralarına akan yağlar yemeklere ekstra bulaşmayarak yemeğin aşırı yağlı olmasının önüne geçer.

Yüzey yapısı ile yukarıdaki modele benzeyen ama şekil itibariyle farklı olan bu model de yine lezzetli yemeklerin ustasıdır. Çapı 30 santim olan bu ürün ile mangal lezzetinde mükemmel ızgaralar yapabilirsiniz.